Pidżama party z muzyką klasyczną i sztuczną inteligencją w tle – to niezwykły performens na dwa fortepiany i dwa miasta, który połączy publiczność z Lipska i Krakowa. Nad grobem Jana Sebastiana Bacha w lipskim kościele św. Tomasza stanie fortepian, którego klawiaturę wprawią na odległość w ruch pianiści grający w Kinie Kijów. Publiczność usłyszy „Wariacje Goldbergowskie” w nowej interpretacji.
Po raz pierwszy ciąg dalszy jednego z najsłynniejszych utworów Jana Sebastiana Bacha dopisała… sztuczna inteligencja. Dzięki zaawansowanej technologii utwór zabrzmi jednocześnie w Krakowie i Lipsku. „(A)INSOMNIA” czyli performance o śnie, Wariacjach Goldbergowskich, różowych bezach i AI to część Silence Music Festival.
– Foyer krakowskiego kina zmieni się w futurystyczną sypialnię pełną różowych bez. Publiczność zostanie zaproszona do wspólnego drzemania przy Bachu, a pianiści w piżamach utulą ich do snu dźwiękami utworu Bacha. Fortepian YAMAHA Disklavier stojący w lipskim kościele odtworzy w czasie rzeczywistym (ze wszystkimi parametrami artystycznymi) grę pianistów z Krakowa. Tam również pojawią się różowe bezy – tłumaczy prof. Barbara Łypik-Sobaniec, dyrektorka Festiwalu – Utwór Bacha grać będzie ośmiu pianistów nieprzerwanie przez 5 godzin. „(A)INSOMNIA” ma, z jednej strony skłaniać do refleksji nad relacją artysty i technologii, być jedną z możliwości „artystycznej emancypacji” postępu w muzyce klasycznej.
Wariacje Goldbergowskie powstały dla cierpiącego na bezsenność rosyjskiego dyplomaty przebywającego na drezdeńskim dworze. Podczas nieprzespanych nocy prosił swego klawesynistę, Johanna Gottlieba Goldberga, aby ten pomagał mu przetrwać długie godziny bez snu. Niektórzy twierdzą, że Bach wpisał na ostatniej stronie rękopisu trwającego ponad godzinę dzieła skrót „etc.”, zachęcając muzyków do dalszych wariacji na ten temat.
Korzystając z narzędzi sztucznej inteligencji kompozytor Marek Chołoniewski postanowił dopisać ciąg dalszy, który jest odpowiedzią na żart Bacha. (A)INSOMNIA jest grą słów — połączeniem wyrazów „AI”, czyli skrótu oznaczającego sztuczną inteligencję (artificial intelligence) oraz słowa „insomnia” oznaczającego bezsenność.
– W końcu to właśnie o tej ostatniej jest sama historia powstania Wariacji Goldbergowskich, które miały służyć jako lekarstwo na bezsenność arystokraty. To pierwszy taki muzyczny eksperyment z tym utworem — mówi dr Mateusz „Mati” Zubik, dyrektor artystyczny SILENCE Music Festival, pomysłodawca performance’u, który podczas koncertu wystąpi w piżamie kigurumi jako jednorożec – To oniryczne zdarzenie, to „kolektywne odczuwanie” jest najpiękniejszym i najgłębszym wyrazem artystycznej empatii, która jest nam potrzebna w czasach tak dotkliwie naznaczonych konfliktem.
SILENCE Music Festival (dawniej Muzyka w Starych Balicach — Festiwal Muzyki Otwartej) to uznane wydarzenie muzyczne. Jego organizatorzy zasłynęli w zeszłym roku performensem „Mantra dla Kijowa”. 30 pianistów przez 35 godzin non stop wykonywało utwór Erica Satie „Vexations” („Udręki”). Artyści dający koncert w krakowskim Kinie Kijów połączyli się wówczas ze słuchaczami w ukraińskiej stolicy.
— Nie bez powodu kino staje się areną dla połączenia sztuki i technologii. Film to najbardziej intermedialne zdarzenie i zarazem, dzięki coraz bardziej zaawansowanej technice, narzędzie do kreowania „światów niemożliwych” — komentuje Miłosz Horodyski, artysta, pisarz i prezes Apollo Film, które zarządza Kinem Kijów — To również miejsce, w którym romansujemy od dłuższej chwili ze sztuczną inteligencją. Naszych widzów wita bowiem awatar połączony z chatem GPT, który pojawia się na interaktywnym lustrze w foyer kina. A dlaczego motywem jest sen? W szekspirowskiej „Burzy”, która traktuje m.in. o relacji iluzji do rzeczywistości padają słowa, że jesteśmy surowcem, z którego sny się wyrabia, a życie to chwila jawy między dwoma snami. Warto podkreślić, że sen sprzed blisko 300 lat zrodził Wariacje Goldbergowskie, a w snach sprzed 60 lat pisarze wyśnili myślące maszyny.
„(A)INSOMNIA” rozpocznie się 30 sierpnia 2024 r. o godzinie 20:00 w Krakowie i Lipsku. Wystąpią: Mateusz Zubik (pomysłodawca), Marek Szlezer, Nina Gurol, Piotr Kowal, Eligiusz Skoczylas, Dominika Peszko, Guillermo Rodriguez i Radosław Goździkowski. Opracowaniem muzycznym zajmie się Marek Chołoniewski, scenografią Alicja i Grzegorz Bilińscy, a transmisją z Lipska i stream—artem Rom Dziadkiewicz wraz z UKRAiNATV. Nad produkcją wydarzenia czuwają m. in. Mateusz Zubik, Agata Schweiger oraz Barbara Łypik—Sobaniec. Partnerami (A)INSOMNIA są firma YAMAHA oraz Kino „Kijów” i Fundacja Instytut Sztuk Progresywnych.
Wstęp od godz. 20.00 jest wolny.
