Powiększają się pękniecie w jednym najcenniejszych zabytków kultury żydowskiej w Polsce. Chodzi o synagogę Izaaka u zbiegu ulic Kupa i Izaaka na Kazimierzu. Pierwsze rysy na sklepieniu synagogi pojawiły się już 2018 roku.
O problemie poinformował Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa. – „Przeprowadzono badania, w tym odkrywki ukazujące sporą szerokość i duże rozgałęzienie pęknięć. Wykonana na zamówienie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej ekspertyza ujawniła nadmierną deformację powierzchni sklepienia, które nie przenosi właściwie obciążeń” – przekazał SKOZK
W zeszłym roku, przy wsparciu Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa i po uzyskaniu dodatkowych opinii rzeczoznawców, opracowano projekt techniczny zabezpieczenia sklepienia.
Zgodnie ze stanowiskiem władz konserwatorskich wybrano ostatecznie metodę gwarantującą jak najmniejsze ingerencje w piękne, stiukowe dekoracje sklepienia. Będzie to możliwe dzięki taśmom z włókien węglowych, które zepną sklepienie od strony jego górnej powierzchni (czyli od strony strychu).
– Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa deklaruje dalszą pomoc w ratowaniu synagogi – części unikatowego w skali europejskiej zespołu żydowskich budynków sakralnych wznoszonych od końca XV do końca XIX w., położonych na obszarze wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – podkreśla SKOZK
Synagoga Izaaka jest największą z kazimierskich i przez wielu uznawana za najładniejszą krakowską synagogę. Ufundował ją w 1638 r. kupiec Izaak Jakubowicz (Ajzyk reb Jekeles, reb Ajzyk). Fundator był seniorem gminy żydowskiej i jednym z najzamożniejszych przedstawicieli społeczności żydowskiej. Rozpoczęcie inwestycji nie było jednak łatwe, gdyż spotkała się ona początkowo ze sprzeciwem duchowieństwa kazimierskiego i biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika. Ostatecznie zgoda króla i biskupa krakowskiego pozwoliła na rozpoczęcie i sfinalizowanie prac.
Do 1939 r. przed bożnicą odbywały się targi rybne. W czasie okupacji Niemcy okradli i zdewastowali świątynię, zamieniając ją na warsztaty.
Po II wojnie światowej zdewastowane wnętrze synagogi prowizorycznie wyremontowali i przystosowali do swych potrzeb krakowscy artyści. Do 1969 r. mieściły się tu pracownie rzeźbiarskie. Kolejny użytkownik – pracownie Konserwacji Zabytków w Krakowie – przeprowadził remont generalny w latach 1983-1992, a następnie budynek odzyskała Gmina Wyznaniowa Żydowska.
Surowa prostokątna sala z wysokim sklepieniem kolebkowym, ozdobiona jest ujętymi w ramy stiukami. Wczesnobarokowe wnętrze synagogi nasuwa porównania z wnętrzami kilku krakowskich kościołów i pałaców z tamtego okresu. Zwraca uwagę arkadowa galeria dla kobiet. Podczas prac konserwatorskich natrafiono na XVII-wieczne polichromie. Zrekonstruowano też aron ha-kodesz (szafa ołtarzowa, w której przechowuje się zwoje Tory), zwieńczony przerwanym przyczółkiem i wypukłymi tablicami dekalogu.
W 2007 r., gmina wydzierżawiła synagogę jednej ze wspólnot chasydzkich, która ją użytkowała do 2018 r. Obecnie synagoga pełni funkcje sakralne i muzealne.
Patrycja Bliska
