Mówiono o nich artyści naiwni albo prymitywiści. Ci, którzy zmagali się z kryzysami psychicznymi trafili do szuflady z napisem Art. Brut czyli brutaliści. Teraz nazywani są outsiderami choć w zasadzie nie różnią się od artystów niewykształconych takich jak Celnik Rousseau czy Basquiat, którzy trafili do podręczników historii sztuki. W Kinie Kijów dobiega końca pierwszy dzień festiwalu ArtBrut Festiwal poświęconego twórczości artystycznej spoza głównego nurtu.
Art Brut Festiwal to inna próba spojrzenia na kryzysy psychiczne, które dotykają zarówno dorosłych jak i dzieci. Artyści z Instytutu Sztuk Progresywnych i Szpital im. Józefa Babińskiego połączyli siły by przybliżyć twórczość osób zmagających się z problemami na tle zdrowia psychicznego.
– Każdy artysta na swój sposób jest outsiderem i język sztuki, którym się posługuje jest opowieścią o świecie niedostępnym dla innych – wyjaśnia Miłosz Horodyski z Apollo Film, jeden z pomysłodawców festiwalu – Są jednak też artyści zmarginalizowani, którzy odkrywają sztukę po to by poradzić sobie z faktem bycia outsiderem. Często outsiderem czy outsiderką mimo woli. Sztuka kobiet, zwłaszcza z niedocenianego kręgu kultury ludowej jest okryta takim całunem niewidzialności. Innym przykładem wokół, którego budujemy pierwszą edycję festiwalu jest sztuka pacjentów szpitali psychiatrycznych, którzy wychodzą z cienia. Dzieje się to jednak zbyt wolno bo na rzesze artystów w powszechnej świadomości funkcjonuje w zasadzie tylko nazwisko Nikifor.
Temu artyście, a także dwóm postaciom z kręgu kultury francuskiej – listonoszowi Cheval i Séraphine poświęcony był pierwszy dzień Festiwalu Art Brut.
– W 1913 roku niemiecki kolekcjoner Wilhelm Uhde, jeden z pierwszych nabywców dzieł Picassa, wynajmuje mieszkanie w Prowansji, aby pisać i odpocząć od intensywnego paryskiego życia. Do prac domowych zatrudnia Séraphine. Jego zaskoczenie jest olbrzymie, gdy odkrywa, że ta niezwykle charyzmatyczna kobieta obdarzona jest także niespotykanym talentem – mówi Maciej Bóbr, opiekun kolekcji Art Brut w Szpitalu im. J. Babińskiego – Tak rozpoczyna się przejmująca i wyjątkowa znajomość pomiędzy marchandem malarskiej awangardy XX w i kobietą wizjonerką. Wspaniale te postać obrazuje film „Séraphine”, który pokazaliśmy na naszym festiwalu.
Swoją kinową premierę, w trakcie festiwalu miał tez film „Pałac idealny” o listonoszu, który przez 33 lata budował pałac dla swojej zmarłej córki. Dziś jest to jedyny naświecie przykład zabytku sztuki naiwnej.
– Zbyt często używamy słów, które stygmatyzują, szufladkują, kategoryzują lub w inny sposób oddzielają nas od tego co w gruncie rzeczy jest językiem, który łączy czyli sztuką – zaznacza prof. Grzegorz Biliński z ASP w Krakowie, szef Instytutu Sztuk Progresywnych – Jak bardzo się mylimy zbyt pochopnie oceniając twórczość artystów, którzy przez swój styl bycia czy osobowość określani są outsiderami świadczą przykłady Nikifora, Erwina Sówki, Teofila Ociepki czy Edwarda Sutora. Niemal każdy z nich dziś ma co najmniej swoją salę w muzeum.
Drugi dzień festiwalu (poniedziałek 11 września) poświęcony będzie kryzysom zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży. Rozpocznie go konferencja pn. „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży – kiedy zapala się czerwona lampka” w ramach programu „Ty decydujesz jak reagujesz” – wzmacnianie odporności psychicznej i zapobieganie agresji rówieśniczej wśród dzieci i młodzieży w województwie małopolskim w roku szkolnym 2023/2024. Wśród zaproszonych gości jest Marcel Moss autor bestsellerowych powieści kryminalnych, thrillerów psychologicznych i sensacji. Festiwal zakończy prezentacja przygotowana przez Centralny Ośrodek Informatyki „Młodzież w kryzysie. Cyfrowe usługi publiczne wobec wyzwań zdrowia psychicznego”.
Wstęp na wszystkie wydarzenia w Kinie Kijów jest wolny.
PROGRAM FESTIWALU – 11.09 – Dzień drugi – dedykowany profilaktyce dzieci i młodzieży:
Konferencja pn. „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży – kiedy zapala się czerwona lampka”
W ramach realizacji zadania:
„Ty decydujesz jak reagujesz” – wzmacnianie odporności psychicznej i zapobieganie agresji rówieśniczej wśród dzieci i młodzieży w województwie małopolskim w roku szkolnym 2023/2024
10:00–10:15 – Łukasz Smółka – Wicemarszałek Województwa Małopolskiego
– Uroczyste otwarcie konferencji
10:15–10:30 – Michał Tochowicz – Dyrektor Szpitala Klinicznego im. dr J.Babińskiego w Krakowie
– Rozwój opieki dla dzieci i młodzieży w Szpitalu Babińskiego w Krakowie
10:30–11.00 – Joanna Derezińska – specjalista psychologii klinicznej, neuropsycholog
–- Jak rozwija się mózg nastolatków
11:00–11:30 – dr Agnieszka Fusińska-Korpik – kierownik merytoryczny Programu, Kierownik Ośrodka Badań, Edukacji i Rozwoju Szpitala Babińskiego w Krakowie
– Kryzysy emocjonalne u dzieci i młodzieży – jak rozpoznać, jak reagować, kiedy i gdzie szukać pomocy
11:30–12:00 – Maria Maciejewska – Psycholog i pedagog
– Nie taki diabeł straszny czyli jak rozmawiać z dziećmi o kryzysach psychicznych?
12:00–12:30 – Mateusz Biernat – pedagog specjalny, konsultant studentów z zaburzeniami psychicznymi w Biurze ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie
– To nie wyrok, jak poradziłem sobie z kryzysem psychicznym
12:30–13:00 PRZERWA
13:00–13:15 – Monika Michalska-Mazgaj – Zastępca Dyrektora ds. Rozwoju Szpitala Klinicznego dr J.Babińskiego w Krakowie – „Ty decydujesz jak reagujesz” – Program profilaktyki samobójstw dzieci i młodzieży – założenia, dotychczasowa realizacja, plany – wstęp do dyskusji
13:15–14:00 – dyskusja moderowana z udziałem ekspertów i praktyków
– Współczesne zagrożenia – na co zwrócić uwagę?
Uczestnikami dyskusji będą:
Karolin Załęga – Ekspert Wojewódzki ds. Informacji o Narkotykach i Narkomanii
podinsp. Wojciech Chechelski – funkcjonariusz Wydziału Prewencji KW Policji w Krakowie
Marcel Moss – autor książek m.in. o tematyce przemocy psychicznej, hejcie w sieci
dr Agnieszka Fusińska-Korpik – kierownik merytoryczny Programu
14:30 • Młodzież w kryzysie. Cyfrowe usługi publiczne wobec wyzwań zdrowia psychicznego.
Cele:
Przedstawienie inicjatywy oraz procesu badawczo-ideacyjnego na temat rozwiązania cyfrowego skierowanego na edukację oraz wsparcie w kryzysie zdrowia psychicznego.
Zaproszenie specjalistów do współpracy przy tworzeniu rozwiązania.
Baza wystąpienia Jakościowe badanie eksploracyjne przeprowadzone w Centralnym Ośrodku Informatyki wśród interesariuszy.
Czas wystąpienia 30 minut.
15.00 – Warsztat projektowy – ideacja rozwiązania cyfrowego – Cyfrowe wsparcie psychoedukacji rodziców – pułapki, potrzeby, oczekiwania.
Idea:
W projekcie „Młodzież w kryzysie” chcemy stworzyć szeroko dostępne narzędzie cyfrowe skierowane do rodziców dzieci i młodzieży. Jako Centralny Ośrodek Informatyki dysponujemy wynikami badania i kompetencjami cyfrowymi – brakuje nam jednak merytorycznego wsparcia osób na co dzień zaangażowanych w pracę z dziećmi i młodzieżą w kryzysie zdrowia psychicznego oraz ich rodzicami.
Celem warsztatów jest zebranie przemyśleń od specjalistów zdrowia psychicznego i zidentyfikowanie możliwości i kierunków dla powstającego w COI produktu cyfrowego.
Za pomocą metodyki Design Thinking chcemy zaprosić ekspertów do wspólnej identyfikacji zagrożeń i szans związanych z projektowanym narzędziem – aby stworzyć darmowy i dostępny produkt cyfrowy o jak największym wpływie na psychoedukację polskich rodziców.
Przebieg warsztatu:
Warsztat rozpocznie się od krótkiej prezentacji kontekstu projektu – uzupełnienia wystąpienia Łukasza Posłusznego na sali. Następnie, korzystając z wybranych metod projekcyjnych wspólnie z uczestnikami wypracowane zostaną kierunki, zagadnienia i potrzeby, wokół których należy zbudować planowany produkt cyfrowy. Efekt warsztatu będzie podstawą do dalszych prac projektowych – i stworzenia makiet rozwiązania cyfrowego, odpowiadającego na potrzeby rodziców i ekspertów.
Czas warsztatu: 120 minut.
Prowadzący:
Magda Kołba-Górna
Łukasz Posłuszny
Magdalena Świątek.
Liczba uczestników
16-20 osób
Patrycja Bliska
