Chociaż jesteśmy coraz bardziej świadomi, że okresowe wizyty u okulisty powinny być przestrzegane z taką samą skrupulatnością jak wizyty u internisty czy stomatologa, na co dzień powielamy wiele mitów dotyczących ochrony wzroku i chorób oczu. Poznaj fakty i obal mity – to najlepsza droga do tego, aby zadbać o wzrok zgodnie z najnowszymi standardami medycyny, która ma naprawdę dużo do zaoferowania.
Powielane bezrefleksyjnie mity na temat oczu oraz korekcji wad wzroku czy operacji okulistycznych często stają się powodem, dla którego rezygnujemy z diagnostyki i leczenia. Poznaj fakty i mity na temat wzroku i jego ochrony na co dzień.
Nie mam dolegliwości oczu, nie muszę chodzić do okulisty
MIT. Osobom dorosłym, które nie doświadczają żadnych kłopotów ze wzrokiem, zaleca się, żeby kontrolowały go raz na dwa lata. Jeśli w wywiadzie rodzinnym mamy zaćmę, jaskrę czy stożek rogówki należy być pod stałą kontrolą okulistyczną. Pierwsze objawy tych chorób bywają niespecyficzne, a wychwycenie ich w porę pozwala wdrożyć właściwe leczenie i uniknąć poważnych komplikacji z utratą wzroku włącznie.
Konieczna jest także okresowa kontrola wzroku u dzieci w wieku szkolnym, zwłaszcza u nastolatków. To właśnie w wieku dojrzewania lubią się ujawniać niedostrzegane do tej pory wady wzroku i choroby oczu. Jest to związane z rozwojem gałki ocznej oraz dużymi wahaniami gospodarki hormonalnej. Jeżeli rodzice chorują na stożek rogówki, koniecznie trzeba sprawdzić, czy problemy z doborem okularów dla krótkowidza i trudny do opanowania astygmatyzm nie są przypadkiem objawem rozwijającego się stożka.
Każde urządzenie ekranowe psuje wzrok
MIT, ale… To nie samo urządzenie ekranowe (laptop, tablet, smartfon, telewizor) psuje wzrok, choć emitowane przez nie promieniowanie faktycznie może niekorzystnie na niego wpływać. Wymienione urządzenia emitują światło niebieskie, które męczy wzrok i zaburza nasz rytm dobowy oraz śladowe ilości promieniowania elektromagnetycznego. To właśnie one sprawiają, że wielogodzinne „siedzenie przed komputerem” powoduje tzw. cyfrowe przemęczenie wzroku (DES – digital eye strain).
Z uwagi na fakt, że ochronę przed światłem niebieskim można sobie zapewnić kupując szkła okularowe z odpowiednim filtrem, a DES uniknąć organizując ergonomiczne stanowisko pracy zgodne z zasadami BHP, trudno mówić, że to urządzenia ekranowe psują wzrok. To my sami, nieumiejętnie z nich korzystając, nie dbając o ochronę naszych oczu oraz ignorując większość zaleceń związanych ze wzrokiem osób pracujących na stanowiskach komputerowych przyczyniamy się problemów opisywanych terminem cyfrowe przemęczenie wzroku.
Czytanie przy słabym świetle przyczynia się do rozwoju krótkowzroczności
MIT. Nawet najgorsze oświetlenie nie ma bezpośredniego wpływu na ostrość widzenia i rozwój krótkowzroczności, ale może znacząco przyczynić się do zmęczenia oczu a także sprawić, że śluzówki będą szybciej wysychać (możemy nabawić się zespołu suchego oka) i czytanie stanie się niekomfortowe.
Jeśli masz problemy z czytaniem po zmierzchu i/albo przy słabym świetle, to mogą być pierwsze objawy stożka rogówki albo zaćmy. Kłopoty z akomodacją wzroku w tzw. szarej godzinie (kiedy zapada zmrok albo tuż po jego zapadnięciu) u osób po czterdziestym roku życia mogą też oznaczać początek starczowzroczności, czyli prezbiopii, która związana jest z postępującym zesztywnieniem soczewki i osłabiającą się zdolnością akomodacji oka wynikającymi z naturalnego zużycia naszego organizmu.
Niektóre leki mogą uszkodzić wzrok
FAKT. Nawet popularne leki bez recepty, np. niektóre NLPZ, mogą niekorzystnie działać na oczy. To samo dotyczy wielu preparatów przeciwreumatycznych, antydepresyjnych, antybiotyków, leków nasercowych, przeciwzakrzepowych czy kortykosteroidów.
Ponieważ część objawów niepożądanych może ustąpić po odstawieniu leku, a część może mieć charakter uszkodzeń, które wymagają interwencji okulistycznej i celowanego leczenia, zawsze czytaj ulotki i sprawdzaj, czy zażywanie przepisanych ci lekarstw nie wymaga dodatkowej konsultacji z okulistą.
Dzieci nie mogą nosić soczewek kontaktowych
MIT, ale… Dzieciom nie zaleca się noszenia soczewek kontaktowych, ponieważ mogą one mieć kłopoty z ich właściwą aplikacją oraz pielęgnacją.
Zakładania i zdejmowania soczewek kontaktowych trzeba się po prostu nauczyć, a dziecko może mieć z tym problem, gdyż czynności te wymagają skupienia i precyzji oraz bezwzględnie czystych rąk i higienicznych warunków wymiany soczewek. Jeśli więc okulista odmawia badania dzieci celem doboru soczewek kontaktowych to robi to nie z powodu jakichkolwiek uwarunkowań anatomicznych oka, ale dlatego, że obawia się ryzyka związanego z nieumiejętnością prawidłowego obchodzenia się z soczewkami.
Z zeza się wyrasta
MIT. I to bardzo szkodliwy. Nieleczony zez to nie tylko problem estetyczny, ale także poważny problem medyczny. Nierównoległe ustawieniu gałek ocznych, powodujące różnego rodzaju zaburzenia widzenia jednoocznego i obuocznego, może stać się przyczyną podwójnego widzenia (diplopii) a nawet niedowidzenie (amblyopii).
Im dłużej zwlekamy z leczeniem zeza, tym większe ryzyko, że mózg zapamięta i utrwali widziany przez chorego niedoskonały obraz i – nawet, kiedy zez zostanie wyleczony! – obraz ten utrwali się jako jedyny możliwy!
Nie należy spieszyć się z leczeniem stożka rogówki – wystarczy obserwować kondycję naszego wzroku
MIT. I to bardzo szkodliwy. Stożek rogówki to schorzenie, które jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci i nastolatków, ponieważ właśnie w tej grupie wiekowej może mieć bardzo szybki i agresywny przebieg. Zaburzenia widzenia mogą pojawić się i znacznie nasilić nawet w ciągu kilku tygodni. Narastające zniekształcenia rogówki powodują:
- wysoki astygmatyzm,
- krótkowzroczność,
- aberracje wyższego rzędu. (HOA – higher order aberrations).
O ile w trakcie leczenia stożka można zapanować nad odkształcaniem się i ścieńczeniem rogówki, a następnie dobrać prawidłową korekcję okularami bądź soczewkami kontaktowymi i okiełznać krótkowzroczność i astygmatyzm, o tyle HOA, czyli np. pogorszenie widzenia zmierzchowego, deformacje kształtów, przebarwienia obserwowanych obiektów, olśnienia czy efekt halo (obwódki wokół źródeł światła) są niemożliwe do skorygowania optycznego.
Dieta może pozytywnie wpłynąć na polepszenie lub pogorszenie wzroku
FAKT. Prawidłowo skomponowana dieta, bogata w witaminy i minerały pomaga zachować narząd wzroku w optymalnej kondycji. Ponieważ zarówno skutki niedoborów, jak i skutki nadmiernego spożycia wymienionych składników mogą źle wpływać na oczy, sprawdź, czy dokuczliwe objawy, których doświadczasz nie mają związku właśnie ze źle zbilansowaną dietą.
Gimnastyka oczu nie przynosi poprawy widzenia
MIT. Ćwiczenia oczu zaleca się nie tylko dzieciom i młodzieży, u których diagnozuje się tzw. krótkowzroczność szkolną, ale także wszystkim, którzy zbyt dużo czasu spędzają przed urządzeniami ekranowymi. Powinniśmy pamiętać, że aby chronić wzrok koniecznie musimy zminimalizować negatywny wpływ promieniowania, którego dostarczają oczom monitory oraz pozwolić oczom na cykliczne rozluźnianie akomodacji – np. odrywając co jakiś czas wzrok od monitora czy książki i patrząc przez kilka minut na jakiś odległy obiekt.
Czytanie w pozycji siedzącej, trzymanie tekstu w odpowiedniej odległości, dobre oświetlenie miejsca pracy oraz aktywność fizyczna w świetle dziennym i codzienne wykonywanie ćwiczeń oczu zminimalizują problemy ze wzrokiem.
Dobre okulary przeciwsłoneczne chronią przed promieniowaniem UV
FAKT. Promieniowanie ultrafioletowe (UV) ma negatywny wpływ na oczy. Aby je chronić powinniśmy kupić okulary przeciwsłoneczne, które spełniają najwyższe standardy. Tanie okulary, które zamiast starannie wybarwionych i powleczonych filtrem UV szkieł mają plastikowe soczewki niewiadomego pochodzenia nie tylko nie gwarantują ochrony przed słońcem, ale mogą też sprawiać, że do oczu dostanie się o wiele więcej niepożądanego promieniowania, niż gdybyśmy ich w ogóle nie zakładali.
Mity na temat oczu? Już nikt nie oszuka Cię w kwestii ochrony wzroku!
Pamiętaj: najlepszą ochroną przed rozwojem wad wzroku i chorób oczu jest wiedza. Korzystaj wyłącznie z jej sprawdzonych źródeł i eliminuj ze swojego codziennego życia wszystko, co ma negatywny wpływ na oczy. Możesz chronić swoje oczy skutecznie i bezpiecznie.
