W Krakowie rusza program, który może zdecydować o życiu i zdrowiu dzieci już od pierwszych minut po narodzinach. Uniwersytecki Szpital Dziecięcy został włączony do ogólnopolskiego projektu hipotermii leczniczej w transporcie noworodków – terapii, która ratuje przed ciężkimi powikłaniami po niedotlenieniu okołoporodowym.
Od teraz mali pacjenci z Małopolski, u których doszło do niedotlenienia okołoporodowego, będą mogli rozpocząć leczenie jeszcze w drodze do krakowskiego szpitala. Specjalistyczna karetka wyposażona w sprzęt do hipotermii leczniczej pozwoli na obniżenie temperatury ciała noworodka i zahamowanie procesów grożących uszkodzeniem mózgu. – To dla nas przełomowy moment, bo każda minuta ma znaczenie, a szybkie wdrożenie terapii daje największą szansę na dobre rokowania – podkreśla prof. Rafał Chrzan, dyrektor medyczny Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie.
Hipotermia terapeutyczna polega na kontrolowanym obniżeniu temperatury ciała noworodka do około 32–33°C, co spowalnia metabolizm mózgu. Od 2010 roku metoda ta jest rekomendowana jako standard leczenia dzieci z ciężką i umiarkowaną encefalopatią niedotlenieniowo-niedokrwienną. Problem ten dotyka średnio od jednego do trzech noworodków na każde tysiąc urodzeń.
– Niedotlenienie okołoporodowe może powodować poważne uszkodzenia neurologiczne, prowadzące do porażenia mózgowego czy napadów padaczkowych. Hipotermia terapeutyczna to obecnie jedyna udokumentowana metoda, która zmniejsza śmiertelność i poprawia rokowania neurologiczne. Kluczowe jednak, aby została wdrożona jak najszybciej, najlepiej w ciągu sześciu godzin od porodu – zaznacza prof. Jan Mazela, kierownik Oddziału Neonatologicznego w Szpitalu Klinicznym UM w Poznaniu, a zarazem kierownik merytoryczny programu.
W Polsce działa obecnie 33 ośrodki neonatologiczne, które prowadzą hipotermię terapeutyczną stacjonarnie. Problem zaczyna się w sytuacji, gdy dziecko rodzi się w placówce znacznie oddalonej od ośrodka referencyjnego.
– Niedotlenienie okołoporodowe może wystąpić także u donoszonych dzieci, których ciąża przebiegała bez komplikacji. Dlatego kluczowe jest, by noworodek z mniejszego szpitala został jak najszybciej przetransportowany do specjalistycznej jednostki – podkreśla dr Andrzej Grudzień, zastępca kierownika Oddziału Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka w krakowskim szpitalu.
Nie istnieje na świecie system, który całkowicie wyeliminowałby ryzyko niedotlenienia okołoporodowego – dlatego tak ważne jest, aby skuteczne leczenie mogło się rozpocząć już w transporcie.
Czas transportu noworodka z encefalopatią niedotlenieniowo-niedokrwienną bywa dłuższy niż sześć godzin, co ogranicza skuteczność terapii. Dlatego w 2019 roku Generali Polska, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu i Fundacja The Human Safety Net Polska uruchomiły pierwszy w Polsce program hipotermii leczniczej w transporcie. Placówki włączone do projektu otrzymują sprzęt do chłodzenia noworodków w karetkach oraz szkolenia dla personelu. Powstała też baza przypadków, dzięki której lekarze mogą wymieniać się wiedzą i doświadczeniem.
Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie jest szóstym ośrodkiem w kraju, który dołączył do programu – obok Poznania, Zielonej Góry, Bydgoszczy, Łodzi i Warszawy.
– W Małopolsce co roku rodzi się około 30 tysięcy dzieci. Dzięki udziałowi w programie noworodki z niedotlenieniem okołoporodowym będą miały większe szanse na prawidłowy rozwój. Karetka z odpowiednim sprzętem może dojechać do każdego z kilkunastu szpitali powiatowych w regionie i już w drodze rozpocząć procedurę – zaznacza dr Grudzień.
– To wzruszający moment, że do programu dołącza kolejna placówka. Dzięki niemu udało się już uratować 30 noworodków, a teraz pomoc otrzymają kolejni pacjenci. Naszym celem jest dawanie dzieciom szansy na lepszą przyszłość i budowanie silnego społeczeństwa – mówi Roger Hodgkiss, prezes Generali Polska.
– Projekt ma także wymiar naukowy – gromadzone są dane o terapii, co pozwala poszerzać wiedzę i wymieniać doświadczenia między placówkami – dodaje prof. Mazela.
– Do tej pory mogliśmy prowadzić hipotermię tylko stacjonarnie. Teraz, dzięki wsparciu Generali Polska, Fundacji THSN i UM w Poznaniu, skuteczną terapię będą mogły otrzymać także dzieci urodzone w mniejszych ośrodkach, oddalonych od Krakowa – podkreśla prof. Rafał Chrzan.
Fundację Generali The Human Safety Net powołano w 2017 roku. Polska jest jednym z 26 krajów, w których działa organizacja wspierająca rodziny z małymi dziećmi (0–6 lat) oraz uchodźców poprzez programy integracyjne i wsparcie przedsiębiorczości. W Polsce THSN działa od 2019 roku, a w kwietniu 2025 zarejestrowano Fundację The Human Safety Net Polska, by jeszcze skuteczniej wspierać potrzebujących i tworzyć społeczność ludzi pomagających ludziom.
