Dziś w Muzeum Armii Krajowej w Krakowie otwarta zostanie wyjątkowa wystawa poświęcona Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość” (WiN) – jednej z najważniejszych organizacji powojennego podziemia niepodległościowego w Polsce.
Ekspozycja przybliża genezę Zrzeszenia, jego strukturę, kierunki działalności, a także tragiczne losy jego członków, którzy padli ofiarą komunistycznych represji. Osobny wątek poświęcono temu, jak pamięć o WiN przetrwała w świadomości społecznej i w jaki sposób jest dziś pielęgnowana.
W specjalnie zaaranżowanej przestrzeni wystawienniczej zwiedzający zobaczą zarówno bogaty materiał ilustracyjny, jak i szereg niezwykłych artefaktów. Wśród nich znajdą się oryginalne numery podziemnych pism i ulotek, fałszywe dokumenty wykorzystywane przez konspiratorów, a także unikatowe pamiątki po ostatnich żołnierzach WiN. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje gryps z więzienia ostatniego prezesa Zrzeszenia, Łukasza Cieplińskiego „Pługa”, oraz pistolet Józefa Franczaka „Lalusia” – ostatniego partyzanta podziemia antykomunistycznego, który zginął w walce.
Zrzeszenie WiN, powołane 2 września 1945 r. przez oficerów byłej Komendy Głównej Armii Krajowej z płk. Janem Rzepeckim na czele, stanowiło próbę przekształcenia zbrojnego oporu w działalność polityczną i informacyjną. Celem jego twórców było utrzymanie idei niepodległościowej w obliczu rosnącej dominacji komunistów i zależności od Związku Sowieckiego. Mimo brutalnych represji organizacja prowadziła szeroko zakrojoną działalność propagandową, informując świat o sytuacji w Polsce i wspierając oddziały samoobrony.
Wystawa przypomina także dramatyczny finał działalności WiN – rozbicie IV Zarządu Głównego i zamordowanie jego członków 1 marca 1951 r. Ten dzień stał się symbolem ofiary i niezłomności żołnierzy powojennego podziemia, upamiętnianym dziś jako Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.
Ekspozycję przygotowano wspólnie przez Instytut Pamięci Narodowej, Muzeum Armii Krajowej w Krakowie oraz Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie. Partnerem projektu jest Zarząd Obszaru Południowego Zrzeszenia WiN w Krakowie.
Wystawa potrwa co najmniej do końca stycznia 2026 r.
