Po 25 latach wspólnego prowadzenia Kraków oddaje Muzeum Armii Krajowej województwu. Od 1 stycznia 2026 roku instytucja, która przypomina o historii Polskiego Państwa Podziemnego, będzie już w całości pod opieką samorządu Małopolski.
Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” powstało w 2000 roku. Jego początki wiązały się z działalnością środowisk kombatanckich i Fundacji Muzeum Armii Krajowej, które przez lata gromadziły pamiątki po żołnierzach podziemia. Od samego początku instytucję współprowadziły dwa samorządy – miasto Kraków i województwo małopolskie. Teraz to się zmieni.
Przekazanie muzeum ma uprościć jego funkcjonowanie. Dotychczas decyzje dotyczące finansów, zatrudnienia czy programów wystawienniczych wymagały uzgodnień pomiędzy dwoma organizatorami. Po zmianie zarządzać będzie tylko jeden podmiot – Województwo Małopolskie. Prowadzenie muzeum przez jednego organizatora ma sprzyjać większej skuteczności i sprawniejszemu podejmowaniu decyzji.
Do tej decyzji miasto i województwo przygotowywały się od ponad roku. W sierpniu 2024 roku marszałek województwa zwrócił się do władz Krakowa z propozycją przejęcia muzeum. Miasto nie miało nic przeciwko. W kolejnych miesiącach trwały formalności – między innymi likwidacja oddziału Muzeum Czynu Zbrojnego oraz zmiana statutu placówki, uzgodniona z Ministerstwem Kultury. 29 września 2025 roku Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął uchwałę o przejęciu Muzeum AK.
Przekazanie instytucji będzie miało też wymiar finansowy. Kraków nie będzie już współfinansować utrzymania muzeum. W 2025 roku miasto przekazało na ten cel ponad 3,3 mln zł. Po zmianie te pieniądze pozostaną w budżecie miasta. Dla zwiedzających nie powinno się jednak nic zmienić – muzeum pozostanie otwarte w tym samym miejscu, przy ulicy Wita Stwosza 12. Zbiory i ekspozycje będą nadal dostępne, a całość finansowania i zarządzania przejmie województwo.
Decyzja o przekazaniu muzeum ma wymiar nie tylko administracyjny, ale i symboliczny. Przez ćwierć wieku Kraków był współgospodarzem instytucji, która opowiada o jednym z najważniejszych rozdziałów polskiej historii XX wieku. To właśnie w Krakowie powstała największa w kraju ekspozycja poświęcona Armii Krajowej – z pamiątkami, dokumentami i osobistymi historiami żołnierzy podziemia. Od nowego roku opiekę nad tym dziedzictwem przejmie Województwo Małopolskie.
Zanim dojdzie do oficjalnego przekazania, sprawą musi się jeszcze zająć Rada Miasta Krakowa. To od decyzji radnych zależy, czy Muzeum Armii Krajowej trafi w całości pod opiekę Województwa Małopolskiego. Wcześniej zarządzenie w tej sprawie podpisał prezydent Aleksander Miszalski.
