Olga Tokarczuk odebrała tytuł Honorowej Obywatelki Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. Uroczysta sesja Rady Miasta Krakowa odbyła się w Sali Obrad Rady Miasta Krakowa. Noblistka odebrała dyplom z rąk prezydenta miasta Krakowa Jacka Majchrowskiego i przewodniczącego Rady Miasta Krakowa Dominika Jaśkowca.
Olga Tokarczuk Honorową Obywatelką Miasta Krakowa
Z inicjatywą nadania Honorowego Obywatelstwa Miasta Krakowa Oldze Tokarczuk wystąpił przewodniczący Rady Miasta Krakowa Dominik Jaśkowiec. Wnioskodawcą uhonorowania przez Kraków polskiej noblistki było krakowskie Wydawnictwo Literackie. Decyzję w sprawie przyznania Oldze Tokarczuk tytułu podjęli radni podczas sesji RMK, która odbyła się 9 czerwca.2021 roku. Uroczysta sesja rozpoczęła się w piątek, 8 października 2021 roku, w samo południe – od odegrania hejnału mariackiego. Głos zabierali przewodniczący RMK, prezydent Krakowa i Honorowa Obywatelka Miasta Krakowa.
Przemówienie przewodniczącego RMK Dominika Jaśkowca
Szanowni Państwo!
Kraków to miasto kultury, sztuki i muzyki. To miejsce, gdzie duch poezji przemierzał przestrzenie pomiędzy ul. Piastowską, gdzie znajdowało się mieszkanie Wisławy Szymborskiej, a ul. Wojciecha Bogusławskiego, gdzie mieszkał i tworzył Czesław Miłosz. Nie bez powodu tych dwoje noblistów i znakomitych poetów bardzo dobrze czuło się w Krakowie. To miasto, którego genius loci sprzyja kulturze i twórczości. Tu budziły się do życia i rozkwitały talenty artystyczne i literackie wielu twórców. Wymieńmy tylko dwa przykłady. To tu swe futurystyczne wizje snuł Stanisław Lem, który patronuje 2021 rokowi, a Stanisław Wyspiański, którego imię nosi sala, w której się znajdujemy, sformułował nową wizję Teatru i nowe spojrzenie na sztukę. Nasze Miasto kocha kulturę i jej twórców, kreuje im bezpieczną przystań, którą zawsze mogą nazwać domem. Niech od dziś to miejsce będzie także domem dla Olgi Tokarczuk – Honorowej Obywatelki Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa.
Laureatki Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018 „za wyobraźnię narracyjną, która z encyklopedyczną pasją pokazuje przekraczanie granic jako formę życia”. Jej książki zostały przetłumaczone na ponad 40 języków. Kunszt literacki nasza noblistka potwierdzała wcześniej wielokrotnie, będąc między innymi: laureatką Międzynarodowej Nagrody Bookera, dwukrotną laureatką Nagrody Literackiej „Nike”, laureatką Nagrody im. Jana Michalskiego, była dwukrotnie nominowana do National Book Award. Powieść ,,Bieguni” została wyróżniona The Man Booker International Prize, na stałe zapisując się w historii literatury.
Przyznanie Pani tej nagrody było moim osobistym celem, gdyż cenię sobie nie tylko Pani wybitną twórczość, ale z ogromnym podziwem patrzę na Pani zaangażowanie społeczne, wytrwałe dążenie do równości społecznej, działalność w sprawie praw kobiet, wspieranie działań na rzecz tolerancji i społeczeństwa obywatelskiego oraz walkę o prawa zwierząt. Z Krakowem łączy Panią nie tylko Wydawnictwo Literackie, będące wspaniała wizytówką i chlubą naszego miasta. Myślę, że z tym miastem łączy Panią pokrewieństwo dusz, umiłowanie do świata i ludzi, ich różnorodności i wielokulturowości. Czytelnicy cenią Panią za niesamowitą pisarską wyobraźnię, przekraczanie utartych granic i odwagę w podejmowaniu trudnych tematów. Za to również darzą szacunkiem Panią mieszkańcy Krakowa!
Szanowna Honorowa Obywatelko Miasta Krakowa!
Całokształt dotychczasowych dokonań oraz postawa życiowa stanowiąca wzór do naśladowania dla krakowian zasługuje na przyznanie Pani najwyższego wyróżnienia. W imieniu Rady Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa oraz własnym pragnę serdecznie pogratulować tytułu Honorowej Obywatelki Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa i – odchodząc nieco od formuły uroczystości – podziękować za ogromną czytelniczą satysfakcję, jaką przynosi każda Pani książka.
Laudacja dla Olgi Tokarczuk – wygłoszona przez prezydenta Krakowa Jacka Majchrowskiego
Honorowe Obywatelstwo Miasta Krakowa od 1818 roku nadawane jest osobom o szczególnych zasługach dla naszej społeczności. Kluczowy jest nie tylko całokształt dokonań na wybranym polu, ale przede wszystkim postawa życiowa, która stanowić powinna wzór naśladowania dla krakowian. Osoba, którą dzisiaj pragniemy w ten sposób uhonorować, bez wątpienia łączy ogromne zasługi dla kultury całego kraju z wielkim zaangażowaniem społecznym. Pani Olga Tokarczuk – wybitna pisarka, eseistka, poetka i scenarzystka – jest jedną z najważniejszych postaci współczesnej literatury polskiej. W październiku 2019 roku z dużą satysfakcją przyjąłem informację, iż Akademia Szwedzka nagrodziła jej imponujący dorobek przyznaniem Literackiej Nagrody Nobla, najbardziej prestiżowego wyróżnienia na świecie.
Otrzymany w Sztokholmie laur honorował unikalną narracyjną wyobraźnię, pozwalającą czytelnikowi na przekraczanie granic myślenia o świecie, jak i o samej literaturze. Jako jedna z najwybitniejszych pisarek XXI wieku pani Tokarczuk stanowi inspirację dla kolejnych pokoleń artystów w Polsce i poza jej granicami. Kraków od lat szczyci się mianem domu noblistów, miasta o wyjątkowym statusie dla polskiej literatury dawnej i współczesnej. To kolebka imponujących tradycji artystycznych, wielu generacji pisarzy i poetów, wpływowy ośrodek badań literackich, siedziba stowarzyszeń twórczych, renomowanych wydawnictw i instytucji kultury. Nie wolno także zapominać, że – z wyżej wymienionych powodów – od 2013 roku znajduje się w elitarnym gronie Miast Literatury UNESCO, w czym ogromna zasługa pani Tokarczuk, która już w 2011 roku udzieliła wsparcia naszym staraniom o uzyskanie tego statusu. Później była orędowniczką tytułu dla miasta Wrocławia, z którym Kraków wspólnie gościł na Salonie Książki w Paryżu w 2015 roku.
Chociaż pani Tokarczuk nigdy nie mieszkała dłużej w Krakowie, od wielu lat jest związana z naszym Miastem. To tutaj mieści się siedziba Wydawnictwa Literackiego, legendarnej oficyny noblistów, zarówno tych krakowskich – Czesława Miłosza i Wisławy Szymborskiej – jak i światowych, m.in. Orhana Pamuka czy Margaret Atwood. To w nim Olga Tokarczuk publikuje swoje powieści, zbiory opowiadań i eseje. Aktywnie uczestniczyła w życiu krakowskiego środowiska literackiego – nie tylko wielokrotnie goszcząc na Międzynarodowych Targach Książki i Międzynarodowym Festiwalu im. Josepha Conrada, ale także utrzymując liczne znajomości i przyjaźnie z małopolskimi ludźmi pióra. Olga Tokarczuk aktywnie wspiera honorowanie pracy nie tylko naszych prozaików i poetów, ale również tłumaczy – jakże często niedocenionych współtwórców literackiego przekazu. Zaledwie wczoraj otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, na którym prowadziła warsztaty prozatorskie w Studium Literacko-Artystycznym. Zarządzana przez nią Fundacja w ramach wsparcia partnerstwa kulturalnego pomiędzy Krakowem a Wrocławiem działa na rzecz rozwijania zainteresowań czytelniczych dzieci w wieku przedszkolnym. Wspólnie z Fundacją Powszechnego Czytania, miastami literatury UNESCO Krakowem i Wrocławiem, Polską Izbą Książki i Biblioteką Narodową współwydała podręcznik popularyzowania czytelnictwa wśród najmłodszych generacji. Przed kilkoma dniami w Teatrze Łaźnia Nowa odbyła się krakowska premiera sztuki Bieguni w reżyserii Michała Zadary na podstawie jej głośnej i wielokrotnie nagradzanej powieści. Na tegorocznej edycji festiwalu Sacrum Profanum wystawiono – zamówioną przez miasto Kraków – operę ahat ilī – Siostra bogów z muzyką wielokrotnie nagradzanego śląskiego kompozytora Alka Nowaka do libretta Noblistki, będącym adaptacją powieści Anna In w grobowcach świata.
W Krakowie cieszyliśmy się każdą nagrodą dla Olgi Tokarczuk, ale wiadomość o Noblu wywołała prawdziwą euforię. Dla uhonorowania tego światowego triumfu polskiej literatury podjąłem decyzję o stworzeniu wyjątkowego pomnika pisarki. Na terenach poprzemysłowych Nowej Huty od października 2019 roku rośnie ponad dwadzieścia pięć tysięcy sadzonek, które w przyszłości przemienią się we wspaniały las, nazwany na cześć jej powieści Prawiekiem. Pośród drzew, sadzonych wspólnym i spontanicznym wysiłkiem setek mieszkańców, znalazły się również wyjątkowe buki i dęby szypułkowe, przywiezione do Krakowa prosto z posesji noblistki w Sudetach Środkowych. Wierzę, że dobrze przyjęły się w naszej ziemi.
Olga Tokarczuk dzięki swojej twórczości staje się dziś kreatorką narodowej wyobraźni. Po latach wymuszonych przez sytuację historyczną przemilczeń służy regeneracji oraz uzupełnienia luk w pamięci Narodu. Podejmuje próbę opowiedzenia Polski na nowo. Jej proza przyciąga dzisiaj czytelników na całym świecie nie tylko symboliczną wielowymiarowością, plastycznością opisu czy mistyczną aurą. Jej ogromną zasługą jest wielość nowych, innych perspektyw, służących do opisu zjawisk – zdawałoby się – doskonale znanych. Olga Tokarczuk bierze stronę wykluczonych, prześladowanych, wymazywanych z Historii, wskazując na dziejową niesprawiedliwość. Kwestionuje prawomocność doświadczenia zbiorowego jako prawdy historycznej, stawiając
w centrum swej twórczości jednostkę – zwłaszcza tę marginalizowaną i wypartą. Pisarka pozostaje ambasadorką różnorodności, akcentując odważnie
i bezkompromisowo przeszłe i teraźniejsze konflikty społeczne, krzywdę chłopską, ucisk mniejszości. Apeluje o empatię i czułość. Uparcie podejmuje tematykę feminizmu, ekologii, problematyzując kwestie etyczne, związane z przekraczaniem granic Natury. Postuluje przy tym próbę stworzenia przestrzeni dla partnerskiej koegzystencji ludzi i zwierząt.
Olga Tokarczuk jest człowiekiem Słowa i używa go w słusznej sprawie. Korzysta ze swych dzieł jako narzędzia kreowania rzeczywistości, by piętnować grzechy cywilizacyjne i deklarować walkę z nimi. Wskazuje na konieczność ratunku dla świata przez edukację społeczeństwa, angażując emocje odbiorców i domagając się zajęcia stanowiska. Nakłania do zmiany sposobu postrzegania poprzez rozwój indywidualnej wyobraźni i umiejętności skupienia – jakże cennej w „skrajnie rozpraszającym świecie”.
Niezwykle bogaty, a zarazem różnorodny dorobek pani Tokarczuk, jej ogromne osiągnięcia na niwie literackiej, jak również działalność społeczna zasługują na najwyższe uznanie. I bardzo się cieszę, że możemy je dziś wyrazić poprzez najwyższe uhonorowanie ze strony Królewskiego Stołecznego Miasta Krakowa.
Szanowna Pani, droga Obywatelko, proszę przyjąć ten tytuł wraz
z najserdeczniejszymi życzeniami wszelkiej pomyślności w życiu prywatnym
i w dalszej, jakże cennej dla Krakowa i całego kraju pracy twórczyni, pisarki, tłumaczki świata zapomnianych mitów i jakże aktualnych powinności człowieka XXI wobec przyszłych pokoleń, naszej zbiorowej pamięci i Planety.
Olga Tokarczuk – teraz moje serce jest podzielone na pół
– Stołeczne Miasto Kraków – dziękuję. Dziękuję Panu Prezydentowi za wspaniałą laudację, która wyjaśnia wszystko. Przede wszystkim jednak dziękuję za las „Prawiek”, o powstaniu którego dowiedziałam się w bardzo gorących dniach po odbiorze Nagrody Nobla. Jestem szczęśliwa, że nazwa tego pomnika przyrody nawiązuje do mojej książki. Kiedy byłam młodą dziewczyną i myślałam o pisaniu, marzyłam, aby moje książki wydawało Wydawnictwo Literackie. Marzenie się spełniło i od 20 lat jestem jego autorką, więc w jakimś sensie byłam już krakowianką. Jestem zaszczycona, że zdecydowaliście się mnie do siebie przyjąć z dalekiego Dolnego Śląska. Teraz moje serce jest podzielone na pół – powiedziała Olga Tokarczuk podczas uroczystości.
Olga Tokarczuk to wybitna pisarka, eseistka, poetka, autorka scenariuszy, laureatka Literackiej Nagrody Nobla za rok 2018 „za wyobraźnię narracyjną, która z encyklopedyczną pasją pokazuje przekraczanie granic jako formę życia”. Jej książki zostały przetłumaczone na ponad 40 języków. Jej oficjalnym wydawcą jest krakowskie Wydawnictwo Literackie, które wyraziło poparcie wniosku o nadanie pisarce tytułu honorowej obywatelki naszego miasta.
Olga Tokarczuk urodziła się 29 stycznia 1962 r. w Sulechowie. Na jej twórczość składa się kilkanaście powieści: „Miasta w lustrach”, „Podróż ludzi Księgi”, „E.E.”, „Prawiek i inne czasy”, „Szafa”, „Dom dzienny, dom nocny”, „Opowieści wigilijne”, „Lalka i perła”, „Gra na wielu bębenkach”, „Ostatnie historie”, „Anna In w grobowcach świata”, „Bieguni”, „Prowadź pług swój przez kości umarłych”, „Moment niedźwiedzia”, „Księgi Jakubowe”, „Zgubiona dusza”, „Opowiadania bizarne” i „Czuły narrator”.
(red)
