Budowa metra w Krakowie to inwestycja mająca poprawić jakość transportu miejskiego, ale budząca także obawy dotyczące jej wpływu na środowisko. Jednym z kluczowych aspektów jest wycinka drzew – szacunki wahają się od około 270 do ponad 700 drzew, w zależności od wybranego wariantu trasy. Dlaczego liczby te różnią się tak znacząco? Jakie są potencjalne skutki tej wycinki dla lokalnej flory i fauny? Przedstawiamy szczegółowy opis poszczególnych wariantów oraz ich wpływ na przyrodę Krakowa.
Tutaj naszym czytelnikom należy się kilka słów wyjaśnienia. Pomimo informacji napływających z Urzędu Miasta Krakowa i deklaracji prezydenta Miszalskiego o konkretnej dacie rozpoczęcia budowy metra, nadal w przestrzeni publicznej jest więcej domysłów niż faktów. Niech za przykład posłuży sytuacja z najważniejszym obecnie dokumentem dla rozpoczęcia budowy metra – tzw. decyzją środowiskową. Aby ją wydać, miasto musiało złożyć wniosek, który za blisko milion złotych przygotowała firma „Ekovert”.
Wniosek – 13 tomów akt – został przekazany przez Zarząd Inwestycji Miejskich do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (dlaczego akurat tam, piszemy w osobnym artykule). Redakcja KRKnews.pl wielokrotnie prosiła Urząd Miasta o udostępnienie tej dokumentacji, jednak bezskutecznie. W odpowiedzi na nasze zapytanie Wydział Kształtowania Środowiska poinformował: „cała dokumentacja dotycząca tej inwestycji została przekazana do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie”, dodając, że „nie posiada w swoich zasobach takich dokumentów.” Mimo to redakcji udało się uzyskać kopię dokumentacji z innego źródła, na podstawie której powstał niniejszy artykuł.
Trzy warianty budowy i zakresy wycinki
W „Raporcie o oddziaływaniu na środowisko budowy pierwszego premetra w Krakowie” z lipca 2024 roku, władze Krakowa zaprezentowały trzy główne warianty trasy. Każdy z nich przewiduje inną liczbę drzew przeznaczonych do wycięcia, co wynika zarówno z długości trasy, jak i technologii zastosowanej podczas prac budowlanych.
Wariant inwestorski: 287 drzew do wycinki
Wariant inwestorski obejmuje trasę o długości około 6,2 km, składającą się z odcinków naziemnych i tunelowych między ul. Piastowską a rondem Młyńskim. Trasa została zaplanowana tak, by maksymalnie ograniczyć liczbę wyciętych drzew dzięki zastosowaniu tuneli na wielu odcinkach. Raport wskazuje, że usunięte zostaną 287 drzewa, z czego 92 mają obwód pnia powyżej 100 cm, a trzy – ponad 300 cm. Wycięte będą głównie klony pospolite, topole czarne oraz jesiony wyniosłe, natomiast powierzchnia wyciętych krzewów wyniesie około 2510,2 m².
Wariant 1 (alternatywny): usunięcie 281 drzew
Pierwszy wariant alternatywny proponuje przesunięcie lokalizacji przystanku „Stare Miasto” w stronę teatru Bagatela, co pozwala na ograniczenie ingerencji w teren Plant. Przewiduje się wycinkę 281 drzew, co jest liczbą zbliżoną do wariantu inwestorskiego. Usunięte drzewa obejmują 2510,18 m² krzewów, a rozmieszczenie trasy minimalizuje ingerencję w zabytkową roślinność w centrum miasta. Eksperci oceniają, że ten wariant jest bardziej przyjazny dla krajobrazu miejskiego i zieleni w śródmieściu.
Wariant 2 (alternatywny): wycinka 736 drzew
Drugi wariant alternatywny przewiduje dodatkowy odcinek naziemny od ul. Dobrego Pasterza do ul. Braci Schindlerów. Zakłada się wycinkę 736 drzew, w tym czterech o obwodzie pnia powyżej 300 cm, oraz usunięcie 7034,72 m² krzewów. Ten wariant wiąże się z najwyższym poziomem ingerencji w zieleń miejską, ponieważ naziemny odcinek trasy przebiega przez tereny rekreacyjne i mieszkalne, co powoduje, że jest uznawany za najbardziej szkodliwy dla ekosystemów miejskich.
Wpływ na środowisko
Według raportu budowa metra, w tym wycinka drzew i krzewów, wpłynie negatywnie na lokalne środowisko przyrodnicze, obejmując wpływ na ptaki, nietoperze oraz klimat akustyczny i poziom zanieczyszczeń. Utrata miejsc lęgowych i żerowiskowych może negatywnie wpłynąć na populacje ptaków. Aby zminimalizować ten wpływ, zaleca się przeprowadzanie wycinki poza okresem lęgowym (od 1 marca do 31 sierpnia) lub pod nadzorem ornitologicznym, gdy prace są konieczne w tym okresie. W ramach rekompensaty zaplanowano także instalację budek lęgowych.
W odniesieniu do nietoperzy, raport rekomenduje prowadzenie wycinki zimą (od grudnia do lutego), kiedy nietoperze hibernują i są mniej aktywne. Prace będą prowadzone pod nadzorem chiropterologicznym, aby uniknąć niszczenia ich potencjalnych schronień. Mimo że obecnie nie stwierdzono miejsc bytowania nietoperzy w rejonie planowanej inwestycji, autorzy raportu podkreślają możliwość ich pojawienia się w przyszłości.
Raport uwzględnia także kwestie hałasu i zanieczyszczeń. Pomimo zakłóceń akustycznych i emisji zanieczyszczeń podczas prac budowlanych, większość infrastruktury metra będzie przebiegać pod ziemią, co znacznie ograniczy długotrwały wpływ na środowisko.
Wpływ na jakość powietrza
Eksperci ostrzegają, że usunięcie dużej liczby drzew i krzewów może pogorszyć jakość powietrza, zwłaszcza zimą, gdy Kraków zmaga się z problemem smogu. Drzewa są naturalnym filtrem zanieczyszczeń powietrza, a ich usunięcie może prowadzić do wzrostu poziomów pyłów PM10 i PM2.5.
Apel mieszkańców o przesadzanie i nasadzenia kompensacyjne
Podczas konsultacji społecznych mieszkańcy postulowali ograniczenie wycinki, proponując przesadzanie drzew w inne miejsca oraz zmianę trasy, aby zminimalizować wpływ inwestycji na zieleń. Eksperci firmy Ekovert potwierdzili, że młodsze drzewa mogą być przesadzone, jednak starsze egzemplarze wymagają dłuższego przygotowania i większych nakładów. Mieszkańcy postulowali również o nasadzenia kompensacyjne w bliskim sąsiedztwie miejsc wycinek, aby zachować integralność ekosystemów. Eksperci z Ekovert zapewnili, że takie nasadzenia zostaną zrealizowane, co ma pomóc w przywróceniu funkcji przyrodniczych zdegradowanej zieleni.
Jarek Strzeboński
