W pierwszą niedziele sierpnia na terenie byłego obozu nazistowskiego KL Plaszow odbędzie się Zachor. Przypomniane zostaną relacje więźniów tego obozu stworzonego przez Niemców.
Tradycja spotkań w ramach wydarzenia „Pamięć/Zachor ” została zapoczątkowana w 2021 r. przez Muzeum KL Plaszow.
Pierwszy raz „Pamięć/Zachor” odbędzie się w otoczeniu nowej wystawy plenerowej, udostępnionej zwiedzającym w marcu. Pierwszy raz też wydarzeniu będzie towarzyszyła oprawa muzyczna, którą zapewni wybitna skrzypaczka i kompozytorka Maria Sławek.
Wydarzenie odbędzie się 4 sierpnia, o godz. 17.00. Początek przed Szarym Domem na ul. Jerozolimskiej 3. Centralne uroczystości odbędą się w okolicach placu apelowego.
Data jest symboliczna i nawiązuje do wydarzeń, które miały miejsce w obozie latem ostatniego roku jego funkcjonowania. W tzw. „czarną niedzielę”, 6 sierpnia 1944 r. w reakcji na wybuch powstania w Warszawie Niemcy aresztowali na ulicach Krakowa blisko 6 tysięcy mężczyzn i osadzili ich w obozie płaszowskim. Lipiec i sierpień 1944 r. były też czasem zacierania śladów przeszłości KL Plaszow. Niemcy wysyłali w głąb III Rzeszy transporty więźniów, wywozili demontowane elementy obozowej infrastruktury oraz zacierali ślady zbrodni, paląc ciała ofiar.
Proces likwidacji nie powiódł się jednak w pełni. Zostały materialne pozostałości i słowa ocalałych. Pojawili się również ci, którzy chcą pamiętać i odzyskiwać rozproszoną pamięć: nie tylko instytucja – muzeum – lecz także krakowianie i wszyscy odwiedzający miejsce pamięci KL Plaszow.
Niemiecki obóz Plaszow został utworzony w październiku 1942 roku na terenie dzielnic Podgórze i Woli Duchackiej. Początkowo, jako obóz pracy, był przeznaczony dla Żydów ze zlikwidowanego w marcu 1943 roku krakowskiego getta. W latach 1943-1944 osadzono w nim także Żydów z likwidowanych innych gett. W lipcu 1943 roku Niemcy utworzyli tam także obóz pracy wychowawczej dla Polaków, w którym przetrzymywano mieszkańców Krakowa. W styczniu 1944 roku został przekształcony w obóz koncentracyjny. Funkcjonował też jako obóz przejściowy dla kierowanych do KL Auschwitz węgierskich Żydów.
W połowie 1944 r. na jego terenie znajdowało się około 200 obiektów. Szacuje się, że przez to miejsce przewinęło się ponad 35 tysięcy osób. Stopniowa likwidacja KL Plaszow trwała od sierpnia 1944 roku. 14 stycznia 1945 roku grupa około 600 więźniów KL Plaszow wyruszyła pieszo w kierunku KL Auschwitz.
Na terenie byłego KL Plaszow spoczywają szczątki ok. 6 tysięcy ofiar, głównie Żydów z krakowskiego getta oraz gett w Bochni, Tarnowie, Wieliczce, Rzeszowie, Przemyślu, z obozu w Szebniach i kierowanych do Auschwitz Żydów ze Słowacji i Węgier. Wśród nich są też ofiary selekcji, Żydzi złapani na tzw. aryjskich papierach, Romowie oraz około 2 tys. Polaków rozstrzelanych przez gestapo.
