Na pewno słyszałeś zarówno o spółce cywilnej, jak i o spółce jawnej. Czy jednak zdajesz sobie sprawę jaka jest różnica pomiędzy spółką cywilną a spółką jawną, jak również jakie cechy wspólne posiadają te dwie formy prowadzenia działalności gospodarczej?
Chociaż zarówno spółka cywilna jak i spółka jawna są najprostszymi formami prowadzenia działalności gospodarczej przez więcej niż jedną osobę to jednak różnice pomiędzy nimi są istotne. Jeżeli więc chcesz wybrać prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej bądź spółki jawnej skonsultuj Twoje potrzeby aby dokonać dobrego wyboru.
W niniejszej publikacji przybliżymy Ci najważniejsze kwestie dotyczące rozróżnienia spółki cywilnej od spółki jawnej.
Forma prawna prowadzenia działalności gospodarczej
Chociaż w nazwie zarówno spółki jawnej, jak i spółki cywilnej występuje określenie „spółka”, nie każdy ze wskazanych podmiotów jest w istocie samodzielnym podmiotem praw i obowiązków, jakim są spółki na gruncie obowiązujących przepisów prawa.
W przypadku spółki cywilnej, jest ona jedynie umową uregulowaną w Kodeksie cywilnym, zawieraną pomiędzy podmiotami, które w jej ramach zobowiązują się dążyć wspólnie do osiągnięcia wspólnego celu o charakterze gospodarczym poprzez działania w sposób określony w umowie spółki cywilnej. Spółka cywilna jest więc tylko porozumieniem, uzgodnieniem dwóch podmiotów (na przykład dwóch osób fizycznych, które podpisują umowę spółki cywilnej że będą działać wspólnie prowadząc działalność gospodarczą).
Tym samym, spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, a co za tym idzie nie jest samodzielnym podmiotem praw i obowiązków, w związku z czym nie może ona nabywać na własną rzecz praw, czy też zaciągać zobowiązań. Możliwość taką posiadają jednak wspólnicy spółki cywilnej, którzy działając w imieniu spółki, działają w istocie na własną rzecz.
Tymczasem, spółka jawna jest osobową spółką handlową, będącą odrębnym podmiotem prawa cywilnego, który działa w oparciu o przepisy Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, spółka jawna prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, nie będąc jednocześnie żadną inną spółką prawa handlowego.
Pomimo, że spółka jawna znacząco różni się od spółki cywilnej, podobnie jak spółka cywilna, nie posiada osobowości prawnej, nie będąc tym samym osobą prawną. Jednakże, posiada ona zdolność prawną, w związku z czym może ona we własnym imieniu nabywać prawa, oraz zaciągać zobowiązania, pozywać inne podmioty, jak również może zostać pozwana.
Umowa spółki jawnej a umowa spółki cywilnej
Umowa spółki cywilnej zgodnie z obowiązującymi przepisami powinna być stwierdzona pismem. Jednakże, forma ta została zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych, w związku z czym zawarcie ustnej umowy spółki cywilnej, nie oznaczało będzie jej nieważności.
Umowa taka będzie jak najbardziej ważna i skuteczna, jednakże niezachowanie wskazanej przepisami formy, powodowało będzie trudności w przypadku konieczności wykazania, że doszło do zawarcia tego rodzaju umowy, jak również wynikających z niej praw i obowiązków stron.
Natomiast, umowa spółki jawnej powinna zostać zawarta na piśmie. W przypadku spółki jawnej forma, w której powinno dojść do zawarcia umowy spółki została jednak zastrzeżona pod rygorem nieważności. Wobec tego, brak zachowania wymaganej przepisami formy powodował będzie nieważność zawartej umowy, a w dalszej konsekwencji brak możliwości prowadzenia działalności gospodarczej we wskazanej formie prawnej.
Co jednak warte zauważenia, w przypadku spółki jawnej, ustawodawca przewidział także możliwość zawarcia umowy tego rodzaju spółki, przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym S24 – co w znaczący sposób ułatwia procedurę rozpoczęcia prowadzenia biznesu we wskazanej formie prawnej.
Prowadzenie spraw spółki
Zarówno w odniesieniu do spółki cywilnej, jak i spółki jawnej, przepisy prawa wprowadzają tożsame zasady, dotyczące prowadzenia spraw spółki. Mianowicie, zarówno w spółce jawnej, jak i w spółce cywilnej, każdy ze wspólników ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.
Zasada ta znajduje jednak pewnego rodzaju ograniczenie w obu spółkach. Mianowicie, każdy ze wspólników, może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić jedynie sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki.
Jednakże, gdyby inny wspólnik spółki cywilnej lub spółki jawnej sprzeciwiłby się danej sprawie zanim zostanie wykonana, w takim wypadku również potrzebna byłaby uprzednia uchwała wspólników.
Zasady reprezentacji spółki jawnej i spółki cywilnej
Zarówno w przypadku spółki cywilnej, jak i spółki handlowej, jaką jest spółka jawna, co do zasady każdy ze wspólników danej spółki ma możliwość reprezentacji spółki. Jednakże, w odniesieniu do prawa reprezentowania spółki, przez wspólników spółki cywilnej lub wspólników spółki jawnej, zachodzą również pewne znaczące różnice.
Mianowicie, w przypadku spółki jawnej prawo wspólnika do reprezentacji spółki nie znajduje właściwie żadnych ograniczeń. Przyznane mu przepisami Kodeksu spółek handlowych, prawo reprezentowania spółki, dotyczy wszystkich czynności sądowych, jak również czynności pozasądowych.
Jednocześnie, wskazać należy, że w umowie spółki jawnej można zastrzec, że określony wspólnik spółki jawnej będzie pozbawiony prawa reprezentacji spółki bądź będzie miał możliwość reprezentować ją jedynie łącznie z innym wspólnikiem bądź ustanowionym w spółce prokurentem.
Tymczasem, w odniesieniu do spółki cywilnej, w braku odmiennego uregulowania w umowie spółki cywilnej lub w uchwale wspólników, każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki cywilnej, w takich granicach w jakich jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki.
Oznacza to, że zasadniczo, również w tym wypadku możliwość swobodnego działania wspólnika zależała będzie od tego z jakiego rodzaju czynnością będziemy mieć do czynienia. Wobec tego, wspólnik spółki cywilnej będzie posiadał swobodę w zakresie reprezentacji spółki, wyłącznie w przypadku czynności nie przekraczających zakresu zwykłych czynności spółki.
Majątek spółki
W przypadku spółki handlowej, jaką jest spółka jawna, jej majątek stanowi wszelkie mienie jakie wspólnicy spółki jawnej wnieśli jako ich wkład do spółki. Mogą być to przykładowo środki pieniężne, nieruchomości czy też rzeczy ruchome lub wierzytelności.
Co więcej, do majątku spółki zalicza się również wszystko to co spółka jawna nabyła w czasie swojego istnienia. W związku z tym, w przypadku spółki jawnej, kiedy jej wspólnicy podejmą decyzję o zbyciu określonego składnika posiadanego majątku, stroną umowy zbycia będzie samodzielnie spółka.
Tymczasem, w przypadku spółki cywilnej, w związku z tym, że nie jest ona samodzielnym podmiotem praw i obowiązków, nie posiada ona również samodzielnie majątku. Cały majątek, gromadzony w ramach spółki cywilnej, objęty jest współwłasnością łączną wspólników spółki cywilnej. Każdy ze wspólników jest zatem współwłaścicielem całego majątku wspólników.
Rejestracja spółki
Spółka jawna powstaje w momencie jej wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. W związku z tym, chcąc prowadzić działalność gospodarczą we wskazanej formie prawnej, musisz mieć na uwadze, że będziesz mógł zacząć prowadzić swój biznes dopiero w momencie zarejestrowania spółki przez sąd.
Co prawda, wybierając możliwość zawarcia umowy spółki przy wykorzystania wzorca umowy, rejestracja powinna nastąpisz szybciej niż w przypadku zawierania umowy w tradycyjny sposób. Jednakże, nasze doświadczenie wskazuje, że może to również potrwać od kilku do nawet kilkunastu dni.
Natomiast, spółka cywilna powstaje już w momencie zawarcia umowy przez jej wspólników. Jednakże, w jej przypadku należy również zadbać o wypełnienie pewnych dodatkowych formalności. Mianowicie, konieczne będzie zarejestrowanie wspólników spółki cywilnej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub w Krajowym Rejestrze Sądowym – w zależności od tego jakie podmioty decydują się na zawarcie umowy spółki.
Co więcej, w odniesieniu do spółki cywilnej, należy także samodzielnie zadbać o uzyskanie numeru NIP i REGON dla założonej spółki.
Odpowiedzialność wspólników
Zarówno w spółce jawnej, jak i w spółce cywilnej, każdy ze wspólników danej spółki odpowiada bez ograniczenia, całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki powstałe w czasie gdy był wspólnikiem spółki (odpowiedzialność za długi spółki), a ich odpowiedzialność jest solidarna względem siebie.
Jednakże, w przypadku spółki jawnej, oprócz tego, że wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki jawnej solidarnie względem siebie, każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za jej zobowiązania solidarnie również z samą spółką.
Co więcej, w przypadku spółki jawnej, wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero kiedy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Tego rodzaju ograniczenie nie występuje w spółce cywilnej, jako że spółka ta nie stanowi samodzielnego podmiotu prawa. Wobec tego wszelkie zaciągane w toku jej działalności gospodarczej zobowiązania, w istocie stanowią tylko i wyłącznie zobowiązania jej wspólników.
Spółka cywilna a spółka jawna- podatki
Zarówno spółka jawna, jak i spółka cywilna nie są podatnikiem podatku dochodowego. Podatnikami takimi są natomiast poszczególni wspólnicy spółki danego rodzaju. Zatem to wyłącznie poszczególni wspólnicy spółki, czy to cywilnej, czy tworzący spółkę jawną płacą podatek dochodowy PIT lub CIT. W przypadku spółki jawnej wspólnicy są wspólnikami w spółce niebędącej podatnikiem CIT – z tym, że jest jeden wyjątek – spółka ta może się stać podatnikiem CIT o ile wspólnicy w odpowiednim czasie istnienia spółki nie złożą deklaracji CIT-15J.
Wspólnicy spółki jawnej oraz spółki cywilnej, będący osobami fizycznymi, mogą wybrać opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, opodatkowanie na zasadach ogólnych, według skali podatkowej albo podatkiem liniowym.
Inaczej niż w przypadku podatku dochodowego (podatku PIT lub CIT) jest w przypadku podatku VAT. W tym wypadku zarówno spółka cywilna jak i spółka jawna są podatnikami podatku VAT, bez zróżnicowania w tym zakresie.
Oferta Kancelarii
Chciałbyś założyć spółkę jawną i potrzebujesz pomocy w napisaniu umowy? A może zastanawiasz się co to znaczy, że egzekucja z majątku spółki jawnej prowadzona jest bezskutecznie?
Zapraszamy do zapoznania się z ofertą Kancelarii w tym zakresie oraz z naszą ofertę usług świadczonych online na naszej Platformie Obsługi Prawnej i Podatkowej Online.
