Drewniana chałupa z lat 30. XX wieku stanie się pierwszym obiektem przenoszonym do Parku Edukacyjnego „Branice”, czyli skansenu budownictwa drewnianego upamiętniającego dziedzictwo Krakowiaków Zachodnich. Koszt przenosi to 1,4 mln złotych.
Translokacja drewnianej chałupy z ulicy Przyszłości 3 zainicjuje budowę Parku Edukacyjnego „Branice”, czyli skansenu budownictwa drewnianego upamiętniającego dziedzictwo Krakowiaków Zachodnich. Decyzję o tworzeniu skansenu podjęto w związku z alarmującymi głosami m.in. historyków i miłośników Krakowa sprzed kilku lat, że z naszego krajobrazu szybko znikają XIX-wieczne chałupy i to ostatni moment na ratowanie tych budynków.
Park Edukacyjny „Branice”, którego serce ma stanowić skansen z 20 obiektami: przeniesionymi tu historycznymi drewnianymi domami, karczmą i kościołem, miał pierwotnie zostać otwarty w 2023 roku. Już jesienią zeszłego roku KNHP przyznała, że realizacja zadania jest opóźniona, padła wtedy nowa data – 2024 rok. Do dzisiaj żaden z domów przewidzianych do rozbiórki i translokacji nie został zakupiony, ani żaden obiekt nie został przeniesiony na teren przyszłego skansenu.
Teraz ma się to zmienić. Pod koniec ubiegłego roku podpisano umowę na wykonanie translokacji tego obiektu na teren Parku Edukacyjnego „Branice”. Zadanie to podzielone jest na trzy etapy. Najpierw przygotowana zostanie niezbędna dokumentacja projektowa, obejmująca pozwolenia i decyzje administracyjne. Następnie przeprowadzone zostaną prace związane z jego przeniesieniem, budowlane i konserwatorskie, a ostatnim etapem będzie sporządzenie dokumentacji powykonawczej i uzyskanie pozwolenia na użytkowanie. Chałupa z ulicy Przyszłości 3 w Krakowie została wybrana do translokacji decyzją Rady Konsultacyjnej ds. Parku Edukacyjnego „Branice” przy Prezydencie Miasta Krakowa i przeszła badania techniczno-mykologiczne.
Zadania podjęła się wyłoniona w drodze postępowania przetargowego, krakowska firma Karto Sp. z o.o., posiadająca doświadczenie w pracach z zabytkowymi budynkami drewnianymi. Kontrakt podpisany z nią przez Kraków Nowa Huta Przyszłości S.A. opiewa na niemal 1,4 mln zł. Z przeniesionego i odrestaurowanego obiektu będziemy mogli korzystać pod koniec 2025 roku.
Prace będą odbywały się zgodnie ze sztuką budowlaną, z maksymalnym wykorzystaniem i poszanowaniem substancji zabytkowej, a także z zastosowaniem – w możliwie szerokim zakresie – technik budowlanych z lat 30. XX w. Realizacja prac rozbiórkowych, budowlanych i translokacja obiektu będzie uzgodniona z odpowiednim organem ochrony zabytków.
Dwukondygnacyjny budynek z Woli Justowskiej bazuje na fundamencie kamienno-ceglanym i ma naczółkowy dach pokryty ceramiczną dachówką. Jest jednym z ostatnich zachowanych przykładów drewnianej zabudowy dawnej wsi Chełm i wpisany został do Gminnej Ewidencji Zabytków.
W Parku Edukacyjnym „Branice” znajdą się historyczne zabudowania dawnych podkrakowskich wsi, które pozwolą zachować dziedzictwo grupy etnograficznej Krakowiaków Zachodnich. Docelowo, zgodnie z koncepcją zatwierdzoną przez członków Rady Konsultacyjnej ds. Parku Edukacyjnego „Branice”, skansen obejmował będzie 11 zagród, kościół i karczmę.
Chałupy usytuowane od strony południowej, zaplanowanego na działce zlokalizowanej u zbiegu ulic Tatarakowej i gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego, odtworzą charakterystyczny układ wsi, tzw. „rzędówkę” i będą obiektami muzealnymi. Po stronie wschodniej odtworzony zostanie układ rozproszony zabudowy przypominający wieś „samotniczą”. Część z budynków zapewni przestrzeń zaprojektowaną dla organizacji warsztatów edukacyjnych, wykładów i wystaw. Główne wejście do Parku Edukacyjnego „Branice” znajdzie się w nowoczesnym budynku wystawowym. Odwiedzający będą mogli skorzystać z szatni, sklepu z pamiątkami i publikacjami o polskiej wsi, dwóch sal konferencyjnych, części wystawowej i toalet. Znajdą się tam pomieszczenia magazynowe, techniczne oraz administracyjne. Całość kompleksu uzupełni parking dla samochodów i autokarów, stacja ładowania aut elektrycznych i ścieżki spacerowe (edukacyjne) pośród odpowiednio dobranej zieleni i małej architektury. Do zasilania kompleksu wykorzystane zostaną źródła energii odnawialnej.
Powstający skansen stanowi element Centrum Rekreacji i Wypoczynku „Przylasek Rusiecki” – jednego z czterech (obok Parku Naukowo-Technologicznego „Branice”, Centrum Logistyczno-Przemysłowego „Ruszcza” oraz Centrum Wielkoskalowych Plenerowych Wydarzeń Kulturalnych „Błonia 2.0”) komponentów projektu strategicznego „Kraków – Nowa Huta Przyszłości”. Koszt realizacji całego Parku Edukacyjnego „Branice” szacowany jest na niemal 60 mln zł.
Jarek Strzeboński
